Αντικείμενο του μαθήματος είναι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο διεξάγεται η θεωρητική συζήτηση, ήδη από τα μέσα του 19^ου αιώνα, γύρω από τις σχέσεις μεταξύ καπιταλισμού και Δημοκρατίας και αντίστοιχα μεταξύ σοσιαλισμού και Δημοκρατίας. Οι συζητήσεις αυτές αναδεικνύουν ουσιαστικά αναλυτικά ζητήματα τόσο στην πολιτική επιστήμη όσο και στην κοινωνιολογία και την πολιτική οικονομία. Το ερώτημα που τίθενται είναι το εξής: Ποιες είναι οι κοινωνικές και θεσμικές προϋποθέσεις της διαμόρφωσης μιας θετικής σχέσης μεταξύ καπιταλισμού και δημοκρατίας ή μεταξύ σοσιαλισμού και δημοκρατίας; Μεγάλο μέρος των διανοητών θεωρεί είτε τον καπιταλισμό, είτε τον σοσιαλισμό συστήματα που δεν είναι συμβατά με οποιαδήποτε ουσιαστική συγκρότηση δημοκρατικών καθεστώτων. Άλλοι πάλι υιοθετούν μια πιο θετική αντίληψη στη μια ή στην άλλη κατεύθυνση ή προτείνουν μια πιο συμβιβαστική άποψη. Ο σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση των θεμελιωδών κοινωνιολογικών και πολιτικών ιδεών που καθορίζουν τις θεωρητικές και πραγματολογικές επιλογές των φορέων διαφορετικών απόψεων ως προς αυτά τα ζητήματα.

Το μάθημα αποσκοπεί:

• στην κατανόηση του εννοιολογικού περιεχομένου των όρων «καπιταλισμός», «σοσιαλισμός» και «δημοκρατία» και τις διαφορές ως προς τους ορισμούς των εννοιών που προκύπτουν από την υιοθέτηση διαφορετικών προσεγγίσεων
• στην κατανόηση συμπληρωματικών εννοιών και ιστορικών εικόνων τις οποίες προϋποθέτει κάθε σχετική συζήτηση
• στην κατανόηση των σχετικών επιχειρημάτων του Schumpeter στο σχετικό βιβλίο του οποίου στηρίζεται η συζήτηση
• στην κριτική των θέσεων του Schumpeter και στην αντιπαραβολή τους με άλλες προσεγγίσεις στις οποίες σε μεγάλο βαθμό αναφέρεται ο ίδιος
• στην κατανόηση της συμβολής του Schumpeter στη θεωρία της δημοκρατίας.

Περιεχόμενο μαθήματος

  1. Εισαγωγή στο έργο του Schumpeter
  2. Οι έννοιες «Καπιταλισμός», «Σοσιαλισμός» και «Δημοκρατία»
  3. Ζητήματα πολιτικής οικονομίας
  4. Κοινωνιολογικές διαστάσεις
  5. Πολιτικοθεωρητικές διαστάσεις
  6. Οι ιστορικές εξελίξεις στην Ευρώπη και στη Βόρειο Αμερική: Καπιταλισμός και εργατικό κίνημα
  7. Θεωρητικός και ιστορικά υπαρκτός σοσιαλισμός
  8. Θεωρία και ιστορία της Δημοκρατίας
  9. Η ιδιοτυπία της σουμπετεριανής θεωρίας της δημοκρατίας
10. Ιδιοτυπίες της σουμπετεριανής θεωρίας του καπιταλισμού και σχέση με τις απόψεις περί καπιταλισμού και δημοκρατίας
11. Ιδιοτυπίες της σουμπετεριανής θεωρίας του σοσιαλισμού και σχέση με τις απόψεις περί σοσιαλισμού και δημοκρατίας

Μαθησιακά αποτελέσματα

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:

• γνωρίζει το περιεχόμενο του κλασικού βιβλίου του Schumpeter
• κατανοεί τις έννοιες «καπιταλισμός», «σοσιαλισμός» και «δημοκρατία» και τα προβλήματα ορισμού τους που εμφανίζονται σε διαφορετικές σχολές σκέψης
• γνωρίζει βασικά στοιχεία του ιστορικού υλικού χωρίς το οποίο δεν είναι δυνατόν να γίνει κατανοητή η πραγματολογική συνιστώσα της θεωρητικής προβληματικής του Schumpeter
• παρουσιάζει με κριτικό τρόπο τα σύνθετα επιχειρήματα που χαρακτηρίζουν σημαντικές θεωρίες των κοινωνικών επιστημών που κατασκευάζονται στη βάση διεπιστημονικών προσεγγίσεων.