Το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στις κεντρικές έννοιες της νεότερης πολιτικής φιλοσοφίας. Εκτείνεται από τις απαρχές της νεοτερικής σύλληψης του πολιτικού φαινομένου έως την εμφάνιση της μαζικής κοινωνίας τον 19^ο αι. Ειδικότερα, επικεντρώνεται στην ανάδειξη των αντινομιών της πολιτικής πράξης, τη σχέση ηθικής και πολιτικής, τη δικαιολόγηση της πολιτικής υποχρέωσης από τη σκοπιά εναλλακτικών θεωριών του κοινωνικού συμβολαίου, τον ωφελιμιστικό αντίλογο στο κοινωνικό συμβόλαιο, τις εννοιολογικές προϋποθέσεις διαφορετικών μορφών δημοκρατίας, την φιλελεύθερη αντίληψη για το κράτος καθώς και τον αντίλογο από τη σκοπιά του σοσιαλισμού, τη ριζοσπαστική και συντηρητική θεώρηση της πολιτικής, και την αντιπαραβολή ανάμεσα σε φυσικοδικαιικές και ιστορικιστικές αντιλήψεις περί πολιτικής. Οι προβληματικές αυτές προσεγγίζονται μέσα από την παρουσίαση της σκέψης των σημαντικότερων εκπροσώπων της νεότερης ηθικοπολιτικής φιλοσοφίας: Machiavelli, Hobbes, Locke, Rousseau, Montesquieu, Hume, Kant, Burke, Bentham, Mill, Tocqueville, Hegel, Marx.

Το μάθημα αποσκοπεί:

• στην κατανόηση του βασικού εννοιολογικού οπλοστασίου της νεότερης πολιτικής σκέψης
• στην εμπέδωση των διαφορών ανάμεσα στην αρχαία και νεότερη σύλληψη της πολιτικής
• στην εξοικείωση με το έργο των θεωρητικών του κανόνα και το ιστορικό πλαίσιο διαμόρφωσης των ιδεών τους
• στην προπαρασκευή για συναφή μαθήματα κατεύθυνσης, παρέχοντας το απαραίτητο θεωρητικό υπόβαθρο.

Περιεχόμενο μαθήματος

  1. Ο Machiavelli και η ριζική εκκοσμίκευση του πολιτικού φαινομένου
  2. Η ρήξη με τον Αριστοτελισμό και η ανάδειξη του κτητικού ατόμου και της σύγχρονης έννοιας της κρατικής κυριαρχίας στην σκέψη του Hobbes
  3. Η θεωρητική θεμελίωση του κλασικού φιλελευθερισμού: Τα φυσικά δικαιώματα και το φυσικό δίκαιο στον Locke
  4. Η θεωρητική θεμελίωση του κλασικού φιλελευθερισμού: Η διάκριση των εξουσιών και ο φόβος του δεσποτισμού στον Montesquieu
  5. Δημοκρατικός ριζοσπαστισμός και η αναβίωση του κοινοτιστικού ιδεώδους στην σκέψη του Rousseau
  6. Η Γαλλική Επανάσταση και οι επικριτές της: Burke
  7. H κριτική του κοινωνικού συμβολαίου από τον Hume και η τεχνητή αρετή της δικαιοσύνης
  8. Το κίνημα του φιλοσοφικού ριζοσπαστισμού: Ο ωφελιμισμός και η απόρριψη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, η αρχή της ωφελιμότητας και η θεωρία της δημοκρατίας στον Bentham
  9. H αναθεώρηση του ωφελιμισμού από τον J. S. Mill: Oι ποιοτικές ηδονές, η ελευθερία και η «αρχή της μη βλάβης», η αντιπροσωπευτική δημοκρατική διακυβέρνηση
10. Η κοινωνία της ισότητας και οι προβληματικές της πτυχές στην σκέψη του Tocqueville
11. Η φιλοσοφική κριτική του ωφελιμισμού: Η κατηγορική προσταγή και η θεμελίωση της ηθικής κοινότητας από τον Kant
12. Η ιστορικότητα της ελευθερίας και η αντιθετική δομή του ιστορικού γίγνεσθαι στον Hegel
13. Η ταξική πάλη, η αλλοτρίωση και η εκμετάλλευση στον Marx

Μαθησιακά αποτελέσματα

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος η/ο φοιτήτρια/τής θα είναι σε θέση να:

• κατανοεί τις βασικές έννοιες της νεότερης πολιτικής φιλοσοφίας
• γνωρίζει τους φιλοσόφους που διαμόρφωσαν τον κανόνα της νεότερης πολιτικής σκέψης
• είναι εξοικειωμένη/ος με τις διαφορετικές ιδεολογικές παραδόσεις της νεοτερικότητας και το ιστορικό τους πλαίσιο
• κατανοεί τις συγκριτικές διαφορές στον τρόπο δικαιολόγησης των πολιτικών φαινομένων
• συνειδητοποιεί τους τρόπους με τους οποίους συνδέονται ή συγκρούονται τα αιτήματα της πολιτικής και της ηθικής
• διαθέτει θεωρητικά εργαλεία για την βαθύτερη ανάλυση της πολιτικής πραγματικότητας.

 Περισσότερες πληροφορίες και υλικό υποστήριξης στις σελίδες του ηλεκτρονικού μαθήματος.